Çubuk

KOBİ’lerin Tedarikçi Seçimlerinde Fuzzy Best Worst Metodunun Uygulanması

Günümüz dünyasının küreselleşmesiyle, şirketler ve yatırımcılar çok sert ve rekabetçi ortamlarla karşı karşıya kalmışlardır. Şirketlerin bu sert koşullarda hayatta kalabilmeleri için çevrelerindeki ve tüm dünyadaki gelişmeleri takip etmeler gerekmektedir. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin bu rekabetçi ortamda ayakta kalabilmeleri için gelir-gider dengesini çok net bir şekilde ayarlamaları gerekmektedir. 

Küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin kendi kaderlerini etkileyecek olan yatırım kararlarını güçlü analizler sonucunda almaları gerekmektedir. Yatırım kararlarının yanı sıra tedarikçi seçiminin önemi de göz ardı edilmemelidir. Tedarikçi seçimi analizleri sırasında işletmelerin satış ve satın alma sorumlularının çok dikkatli olmaları ve sorumluluk almaları gerekmektedir. 

Bu çalışma ARA VALF LTD. ŞTİ. en iyi tedarikçi alternatifini bulmak amacıyla yapılmıştır. Ara Valf, 1968’den bugüne Türkiye’de emniyet ventili, basınç düşürücü, seviye vanaları, manometre vanaları, termometreler, proses filtreler, üretim ve ithalatını yapmaktadır.  

Şirketleri etkileyen birçok dış etken bulunmaktadır. Bu etkenlere örnek olarak şirketin bulunduğu ülkenin ekonomik, demografik ve sosyokültürel yapısı şirketlerin satış rakamlarını ve geleceklerini etkilemektedir. Bu çevresel etkenlerin oluşturduğu belirsizlikler şirketlerin analizlerini daha doğru ve kesin bir şekilde yapmalarını engellemektedir. Bu etkenler küçük ve orta büyüklükteki işletmelerin gelecek tahminlemesi yaparken yanlış sonuçlara ulaşmasına ve ekonomik zararların oluşmasına neden olmaktadır. Bu yanlışlığı önleyebilmek için yapılan analizlerde geleneksel yöntemlerin yerine, durumun bulanıklığını göz önünde tutarak karar vermeyi sağlayan yöntemleri kullanmak gerekmektedir. Ortaya atılan son yöntemlerle birlikte çevresel etkenlerin etkisini en küçükleyen, aynı zamanda matematiksel modellemeleri çevredeki belirsizliğe göre oluşturan bulanık mantık ve araçlarının kullanımı oldukça artmıştır. Bulanık mantık belirsizlik kümesini modele en iyi adapte eden şekli 1965 yılında L. A. Zadeh tarafından ortaya atılmıştır ve günümüze kadar gelişimini sürdürmektedir. Bu şekil aynı zamanda dilsel terimlerin sayılara dönüştürülebilmesine olanak sağlmaıştır.

Yapılan literatür taraması, incelemeler ve araştırmalar sonucunda, belirsizliğin oldukça fazla olduğu küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde tedarikçi seçimi problemleri çalışma konusu olarak belirlenmiş ve küçük ve orta büyüklükteki işletmelerde tedarikçi seçimi problemlerinde yer alan belirsizlikleri modelleyebilmek için bulanık mantık ve bulanık küme teorisinden faydalanılarak fazla kriterli karar verme yöntemlerinden Fuzzy Best Worst Method (F-BWM) ve ardından Fuzzy Weighted Aggregated Sum Product Assesment (F-WASPAS) uygulanması uygun görülmüştür. Aynı zamanda bulanık sayı setleri ve üçgensel bulanık sayılar hakkında bilgi verilmiştir. Üçgensel bulanık sayılarda aritmetik işlemlerin kuralları açıklanmıştır. Kullanılacak olan F-BWM ve F-WASPAS yöntemi çalışmada incelenmiş ve detaylı bir bilgi sunulmuştur.  Bu metodların uygulama adımları da bu çalışmada açıklanmıştır. 

Literatürde bulunan makaleler incelendikten sonra sık kullanılan kriterler belirlenmiştir. Bu kriterler; fiyat, teslimat hızı, kalite, esneklik, servis seviyesi, teknoloji ve çevre olarak saptanmıştır. Bunlara ek olarak literatürdeki makalelerde kullanılan dilsel terimler tablosu belirlenmiştir. 

Şirket sahibi, kurucusu ve yöneticisiyle görüşmeler yapılmış ve emniyet ventili, basınç düşürücü vb. ürünleri üretebilmek için kendisinden önceden belirlenmiş olan kriterleri dilsel terimlere göre sınıflandırması istenmiştir. Bu dilsel terimlerin puanları ile bir karar verme matrisi oluşturulmuştur. Bu karar verme matrisine metodolojide belirtilmiş olan F-BWM metodu adımları uygulanmıştır. En iyi ve en kötü kriterler seçilmiş ve kriterlerin ağırlıklarını bulabilmek için model oluşturulmuştur. Oluşturulan model bir optimizasyon aracı olan LINGO yazılımı sayesinde çözümlenmiştir. Bulunan sonuçlar bulanıklıktan ayrıştırılmış ve tutarlılık oranı dilsel terimler tablosundaki tutarlılık endeksleri kullanılarak hesaplanmıştır. Tutarlılık oranı sıfıra çok yakın olduğundan dolayı kurulan model tutarlı olarak kabul edilmiştir. 

Kriter ağırlıklarının belirlenmesinden sonra şirket yöneticisi ile tekrar bir görüşme planlanmıştır. Bu görüşmede şirket yöneticisinden hammadde üreticileri olan tedarikçileri önceden belirlenmiş olan kriterler ve dilsel terimlere göre sınıflandırması istenmiştir. Bu sınıflandırma sonucunda dilsel terimler yerinde o terimlerin üçgensel değerleri konulmuş ve karar verme matrisi oluşturulmuştur. F-WASPAS metodunu uygulamak için EXCEL programı kullanılmıştır. F-WASPAS metodunun metodolojide belirtilmiş olan adımları EXCEL’de fonksiyonlar kullanılarak formülize edilmiştir. Karar verme matrisine F-WASPAS adımları uygulanarak tedarikçi alternatiflerinin skorları hesaplanmıştır. Bu skorlar sıralanmış ve hangi alternatifin daha önemli olduğu belirlenmiştir. 

Sonuç olarak Ara Valf, emniyet ventili, basınç düşürücü, sabit ayarlı emniyet ventilleri, manometre vanaları, seviye göstergeleri için gerekli olan hammaddeyi hangi tedarikçiden satın alacağını şirket kriter ağırlıklarına göre belirlemiştir.

Related Posts